การทำไม้กวาดทางมะพร้าว

การทำไม้กวาดทางมะพร้าว [How to]

by ratanawa

กวาดลานวัด เป็นกิจวัตรอีกอย่างที่พระวัดป่าทำเป็นประจำ ไม้กวาดทางมะพร้าวจึงเป็นอุปกรณ์อีกอย่างที่พระเณรควรทำเป็น หากได้ไปพักที่วัดบึงแสนสุขจะได้มีโอกาสเห็นหลวงพี่โจนั่งถักไม้กวาดเป็นงานอดิเรก ไม้กวาดทางมะพร้าวที่วัดส่วนใหญ่จะเป็นผลงานของท่าน เมื่อต้องใช้กวาดประจำไม้กวาดเกิดการชำรุดเสียหาย ไม่ทนทานก็เริ่มคิดหาวัสดุที่ทนทานกว่า ทางตาลจึงมาแทนที่ทางมะพร้าว

อุปกรณ์
1. ด้ามไม้ไผ่ หรือวัสดุอื่นที่มีคุณสมบัติใกล้เคียง เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 นิ้ว ยาวเท่าไหล่ของผู้ใช้ ขนาดและความยาวขึ้นอยู่กับความเหมาะสมตามความต้องการของผู้ใช้
2. ทางมะพร้าว หรือทางตาล 120-150 ก้าน ต่อหนึ่งด้ามโดยประมาณ
3. เชือกไนล่อนขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 4 วา หรือประมาณ 8 เมตร
4. อุปกรณ์อื่นๆ ประกอบด้วย ตะปู 1 นิ้ว มีด หินลับมีด ค้อน เลื่อยตัดเหล็กสำหรับเลื่อยด้ามเพราะฟันละเอียด เศษผ้า ไฟแช็ค ท่อนไม้รองตีตะปู ท่อนไม้เหลี่ยมหรือกลมสั้นยาวประมาณ 1 คืบ สำหรับม้วนเชือกไนล่อนและช่วยการดึงเวลาถัก

อุปกรณ์ในการทำไม้กวาด

ขั้นตอนการถัก
1. เตรียมเชือก
1.1 วัดและตัด เชือกประมาณ 4 วา หรือ 8 เมตร
1.2 ม้วนเก็บด้วยท่อนไม้เหลี่ยมหรือกลมสั้นที่เตรียมไว้

2. เตรียมด้าม

ด้ามไม้ไผ่ที่เตรียมพร้อมถัก

2.1 หากเป็นด้ามไม้ไผ่สดให้เผาไฟดัดให้ตรง การเผาไฟจะช่วยให้ความชื้นในไม้แห้งเร็ว ทำให้ไม้กวาดที่ทำคงตัวไม่หลวมเมื่อไม้แห้ง และยางไม้จะช่วยรักษาไม้จากแมลงกินไม้ต่างๆ
2.2 ฉีกผ้ากว้างประมาณ 1 นิ้ว พันรอบหัวไม้ให้แน่นหนาเพิ่มจากด้ามไม้ประมาณ 1/2 เซ็นต์ เพื่อช่วยให้ทางมะพร้าวถ่างปลายออก
2.3 ตีตะปูยึดผ้าให้ติดกับไม้ เหลือหัวตะปูเล็กน้อยสำหรับผูกเชือก
2.4 ม้วนผูกเชือกด้วยเงื่อนตะกรุดเบ็ดกับตะปูให้แน่นแล้วตีตะปูให้จม หากตะปูเกินไม้ก็ตีพับเก็บให้เรียบร้อย

ภาพอธิบาย 2.4: ผูกเชือกด้วยเงื่อนตะกรุดเบ็ดกับตะปู

ภาพอธิบาย 2.4: ตีตะปูให้จม หากตะปูเกินไม้ก็ตีพับเก็บให้เรียบร้อย

ภาพอธิบาย 2.4: ผูกเสร็จแล้วดึงลงมาเตรียมผูกเงื่อนตะกุดเบ็ดที่ด้าม

2.5 ดึงเชือกผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ด้าม เตรียมถัก

ภาพอธิบาย 2.5: ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ด้าม ขั้นที่ 1

ภาพอธิบาย 2.5: ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ด้าม ขั้นที่ 2

3. การถัก (ชั้นที่ 1)
3.1 นั่งกับพื้น ใช้เข่าหรือเท้าซ้ายทับด้ามไม้กวาด ขาขวาคู้แบบนั่งขัดสมาธิ ให้ส่วนหัวก้ามไม้อยู่ด้านหน้า ระยะพอทำงานสะดวก
3.2 ใช้มือซ้ายดึงเชือกให้ตึง มือขวาจับทางมะพร้าว 11 ก้าน หากเป็นทางตาลจะใช้ 6 ก้านหรือประมาณนิ้วก้อย หรือเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 เซ็นต์
3.3 นำทางมะพร้าวมาทาบบนเชือก (ขนานพื้น) หันส่วนหัวออกไปทางซ้าย ตำแหน่งเชือกอยู่ประมาณ 1 นิ้วจากส่วนหัวทางมะพร้าว
3.4 หมุนหัวทางมะพร้าวทวนเข็มนาฬิกา กดหัวลงให้เกี้ยวเส้นเชือก 1 รอบ

ภาพอธิบาย 3.1-3.4: ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ทางไม้กวาด ขั้นที่ 1

ข้อสังเกตุ หากถูกต้องเส้นเชือกที่มาจากหัวไม้จะอยู่ทางซ้าย พันทางมะพร้าวแล้วขึ้นทางขวามาที่ ม้วนเชือกมือซ้าย

3.5 ใช้นิ้วมือขวาจับเชือก มือคว่ำลง หมุนทวนเข็มนาฬิกาทำห่วงคล้องหัวทางมะพร้าว ทำให้เกิดเงื่อนตะกรุดเบ็ดผูกทางมะพร้าว เรียกเป็น 1 จับ

ภาพอธิบาย 3.5: ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ทางไม้กวาด ขั้นที่ 2

ข้อสังเกตุ เชือกที่มาจากหัวไม้กวาดจะอยู่ด้านนอก วิ่งขึ้นพันหัวทางมะพร้าว แล้วพันลงมาทางม้วนเชือก

3.6 ดึงเชือกให้ตึง ขยับทางมะพร้าว ด้วยการหมุนลงไปข้างหน้าให้แน่นชิดกับปลายเชือกจุดเริ่มต้นให้มากที่สุด

ภาพอธิบาย 3.6: ขยับทางมะพร้าว ด้วยการหมุนลงไปข้างหน้าให้แน่นชิดกับปลายเชือกจุดเริ่มต้น

3.7 ทำซ้ำขั้นตอน 3.2-3.6 ลองนำทางมะพร้าวที่ผูกตะกรุกเบ็ดแล้ว ดึงแผงทางไม้กวาดเวียนขวาวัดรอบด้าม ดูจนกว่าจะรอบด้าม (ประมาณ 10-11 จับ)

ภาพอธิบาย 3.7: ทำซ้ำขั้นตอน 3.2-3.6

ภาพอธิบาย 3.7: ทำซ้ำขั้นตอน 3.2-3.6

ภาพอธิบาย 3.7: ดึงวนเวียนขวาเพื่อวัดว่ารอบด้ามหรือยัง

3.8 เมื่อรอบแล้วผูกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก

ภาพอธิบาย 3.8: เมื่อรอบแล้ว ผูกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก

3.9 พันเชือกด้านบนเงื่อนตะกรุดเบ็ด 3 รอบ ดึงให้แน่น

ภาพอธิบาย 3.9: เมื่อรอบแล้ว ผูกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก

3.10 ผูกตะกรุดเบ็ดที่จับที่ 1 ใช้ค้อนตอกหัวทางไม้กวาดไปข้างหน้า ให้ทางไม้กวาดแน่น

ภาพอธิบาย 3.10: ผูกตะกรุดเบ็ดที่จับที่ 1 ใช้ค้อนตอกหัวทางไม้กวาดไปข้างหน้า ให้ทางไม้กวาดแน่น

3.11 หั่นหัวทางไม้กวาด ให้เรียว เสมอ แล้วตอกทางไม้กวาดอีกรอบหลังหั่น

ภาพอธิบาย 3.11: หั่นหัวทางไม้กวาด ให้เรียว เสมอ

ภาพอธิบาย 3.11: ตอกทางไม้กวาดอีกรอบหลังหั่น

3.12 พันเชือกรอบด้าม 1 รอบ

ภาพอธิบาย 3.12: ดึงเชือกมาพันรอบด้ามไม้กวาด

ภาพอธิบาย 3.12: พันเชือกรอบด้าม 1 รอบ

3.13 สอดเชือกเข้าจับที่ 2 สอดเชือกดึงให้แน่น แล้วพันด้าม 1 รอบ

ภาพอธิบาย 3.13: สอดเชือกเข้าจับที่ 2 สอดเชือกดึงให้แน่น แล้วพันด้าม 1 รอบ

3.14 ทำซ้ำขั้นตอนที่ 3.13 กับจับ ต่อๆ ไป เมื่อครบทุกจับผูกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก

ภาพอธิบาย 3.14: เมื่อครบทุกจับผูกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก

จบการถักชั้นแรก

4 การถัก (ชั้นที่ 2) 
4.1 ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดเข้ากับด้าม เหมือนขั้นตอน 2.5
4.2 ผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ทางไม้กวาด หั่นหัวทางไม้กวาด และถีกดึงแยกทางไม้กวาด เหมือนขั้นตอนที่ 3
4.3 ผููกตะกรุดเบ็ดเข้ากับจับแรก 2 รอบ ตัดเชือก และใช้ไฟลนปลายเชือก

จบการถักไม้กวาด